کندل ها چه می گویند؟ حجم اهمیت دارد! معیارهایی برای تشخیص بریک اوت - پولبک - فیک و ریورس

قبل از شروع بحث از همه دوستان تقاضا می کنم حتما بحث های قبلی رو مطالعه کرده باشند و به ویژه مفهوم روند و حمایت / مقاومت رو بخوبی فهمیده باشند.
در طول بحث سعی می کنم تا جایی که ممکنه بسادگی بحث رو ادامه بدم تا سوالی پیش نیاد و خواننده بتونه با متن ارتباط برقرار کنه.
این تذکر لازمه که فهمیدن این مباحث بخودی خود هیچ اهمیتی نداره. بلکه شیوه استفاده از این مباحث مهمه. بنابراین انتظار می ره افرادی که در این دوره شرکت می کنند حتما این مباحث رو بر روی چارت پیاده کنند و سعی کنند با مثال هایی که پیدا می کنند مطالب رو فهم کنند.
هر پرسشی وجود داشته باشه حتما پاسخ می دم ولی قبل از هر پرسشی متن رو دوباره بخونید و سعی کنید کمی فکر کنید. گاهی پرسیدن مانع درک درست می شه و گاهی خیلی از پرسش ها بی مورده. دامنه پرسش ها حتما در محدوده بحثی که داریم باشه.


کندل ها چه می گویند؟

چیزی که در چارت می بینیم بازنمایی رفتار خریداران و فروشندگان در بازار واقعی است. این رفتار واقعی در نهایت موجب شکل گرفتن مهمترین موضوع در تحلیل تکنیکال یعنی قیمت می شود.
هر روز صبح یک اولین قیمت داریم که در واقع بر مبنای اولین معامله شکل می گیره و در آخر بازار یک آخرین قیمت داریم که بر مبنای آخرین معامله بوجود میاد. اما در طول روز قیمت ممکنه به زیر اولین قیمت هم بره که پایین ترین قیمت رو بوجود میاره. و ممکنه قیمت های بالاتری رو هم داشته باشیم که از آخرین قیمت ما بیشتر باشه که بالاترین قیمت رو می سازه.
برای اینکه قیمت رو بر روی چارت نمایش بدیم می تونیم آخرین قیمت رو مبنا قرار بدیم و نمودار خطی (line chart) داشته باشیم و یا قیمت ها رو بر مبنای چهار بعدی که داشته (اولین قیمت - بالترین قیمت کمترین قیمت - آخرین قیمت) نمایش بدیم و نمودار بر اساس کندل (Candle) و یا حتی بار (Bar) داشته باشیم.

نمونه نمودار قیمت با لاین چارت و بار چارت رو اینجا ببنید
What Are Charts? [ChartSchool]

کندل ها نوسان قیمت رو بهتر نمایش می دن و اطلاعات بیشتری برای ما دارند. بنابراین بهتره چارت رو با کندل ها بررسی کنیم. چهار بعد به این صورت است




high = بالاترین قیمت
close = آخرین قیت
open = اولین قیمت
low = پایین ترین قیمت
real body = بدنه واقعی کندل
shadow = سایه

حد فاصل اولین قیمت تا آخرین قیمت بدنه کندل رو شکل می ده و اگر کمترین قیمت کمتر از قیمت اول و یا بیشترین قیمت بالاتر از قیمت آخر باشه سایه کندل (شادو) شکل می گیره.

اگر اولین قیمت بیش از آخرین قیمت باشه کندل ما نزولیه و معمولا با رنگ سیاه نمایش داده می شه.
اگر آخرین قیمت بیش از اولین قیمت باشه کندل ما صعودیه و معمولا با رنگ سفید نمایش داده می شه.

در بازار بورس معمولا معاملات روزانه خیلی اهمیت نداره. خیلی از اوقات دیدیم که امروز سهمی صف خریده ولی فردا خریداری وجود نداره و برعکس. یا تقاضا برای خرید در یک قیمت بالاست ولی کمی بعد می بینیم که در قیمت پایین تر خریدار نیست.

اما گاهی در نقاط حساسی باید به این کندل ها در تایم روزانه توجه کنیم. در حمایت ها و مقاومت و یا در نقاط تغییر روند (ریورس) کندل ها فوق العاده مهم هستند. همچنین برای خرید یا فروش توجه به رفتار قیمت در قالب کندل خیلی اهمیت داره.

انواع مختلفی از کندل ها وجود داره که اگر بر روی اینترنت جستجو کنید فایل های فارسی و غیر فارسی زیادی پیدا می کنید. برای اطلاع از نام کندل ها و انواع آنها و همچنین ماهیت نشانه ای اونها به این فایل ها مراجعه کنید. در اینجا فقط چند نکته مهم رو معرفی می کنم.

اگر تقاضا برای خرید بطور پیوسته زیاد باشه (و بر عکس اگر عرضه برای فروش بطور پیوسته زیاد باشه) کندل ها بدون سایه و یا با سایه کمی شکل می گیرند. پس یک نشانه از شدت تقاضا یا عرضه بزرگ بودن بادی یا بدنه کندل ها است. اما اگر سایه کندل ها در هر دو طرف بلند باشه و یا از بدنه بزرگتر باشه این به معنای این خواهد بود که قدرت خریدار و فروشنده تقریبا برابره و هنوز بازار درباره این سهم به تصمیم مشخصی نرسیده.
برای مثال اگر قصد خرید سهمی دارید که قیمت با فاصله زیادی از پایین ترین و بالاترین قیمت در حال معامله هست فعلا دست نگهدارید (و در فروش برعکس) و یا در نواحی سایه خرید کنید.

کندل ها در صعود
در کندل های صعودی شادو زیرین نگران کننده نیست. معنی این شادو اینه که قیمت بالا باز شده کمی فشار فروش بوده ولی در نهایت خریداران توانسته اند فروشنده ها رو به عقب برانند و قیمت آخر ما یا برابر قیمت اول بوده و یا بالاتر از آن.
البته این نوع کندل ها اگر بعد از چند کندل صعودی قوی (مثل صف خرید یا کندل هایی با بدنه سفید) ظاهر شد اولین سیگنال رو به ما می ده که فروشنده ها در حال ورود به بازار هستند و باید برای کندل بعدی مراقب بود. اگر این نوع کندل با واگرایی منفی در منطقه اشباع فروش همراه بود احتیاط بیشتری می طلبه. به عبارت دیگه واگرایی منفی در منطقه اشباع فروش به همراه این نوع کندل خبر از احتمال پایان روند صعودی می ده که در این حالت بهتره به فکر فروش پله ای بود.

نکته مهم: اگر شادوی کندل به زیر قیمت آخر کندل قبلی رفت درجه هشدار بیشتر می شه.
در کندل های صعودی اگر شادوی زیرین داشتیم ولی کندل ما در نهایت صعودی بود و مخصوصا دارای بدنه بود نگرانی از فشار فروش کمتر می شه. مثلا قیمت در ۱۰۰ باز شده و شادوی ما تا ۹۸ آمده ولی قیمت آخر ما ۱۰۱ بوده. این کندل بنام هامر یا چکش شناخته می شه. خیلی از افراد این نوع کندل در روند صعودی رو خطرناک می دونند که بنظر من خیلی خطرناک نیست. چکش سفید در روند صعودی نشانه پایان روند نیست و می تونه فقط هشدار برای روزهای بعدی باشه.
اما اگر چکش ما به رنگ سیاه بود - یعنی قیمت برای مثال در ۱۰۰ باز شده و تا ۹۵ افت کرده ولی نهایتا در ۹۸ بسته شده - این یک نشانه کاملا جدی برای پایان روند صعودی بشمار می ره و باید احتیاط کرد.
وجود چنین کندل هایی در ابتدای روند صعودی چه به رنگ سیاه و چه به رنگ سفید کاملا رایجه و اغلب نشانه مثبت تلقی می شه و در این حالت می تونیم انتظار داشته باشیم که قدرت خریدارن ادامه دار است. خیلی از اوقات برای پیاده کردن نوسان گیران در ابتدای روند صعودی چنین کندل هایی با برنامه قبلی تشکیل می شه.

شادو بالای کندل صعودی هشدار دهنده است. وقتی بالای کندل شادو داریم یعنی قیمت بالا رفته اما نتوانسته بالا باقی بمونه و پایین تر از بالاترین قیمت بسته شده است. اگر این کندل بعد از چند کندل صعودی قوی ظاهر شد و اندیکاتورها در منطقه اشباع خرید بودند این نشانه خستگی روند و احتمال پایان صعود می ده.
بطور کلی در روندهای پر شتاب در بورس قیمت آخر باید برابر با بالاترین قیمت باشه. در بورس حجم مبنا و دامنه نوسان داریم. وقتی بالاترین قیمت امروز ۱۲۰ بوده ولی کندل با قیمت ۱۱۵ بسته شده یعنی خریدارن در قیمت بالای ۱۱۵ کمی ضعیف بوده اند. روز بعد قیمت مجاز ما بیش از ۱۲۰ خواهد بود در این وضعیت احتمال اینکه فردا خریدارانی باشند که قیمت را بالا ببرند کم می شه. پس شادوی بالای کندل کمی نگران کننده است.

بهترین کندل صعودی در بازار بورس (مخصوصا در ابتدای روند) کندلیه که از قیمت های پایین شروع شده و در همه درجات قیمتی معامله داشته و در بالاترین قیمت بسته شده باشه. یعنی مثلا قیمت مجاز ما ۱۰۰ تا ۱۰۵ است. قیمت از ۱۰۰ یا ۱۰۲ شروع شده باشه و روی تک تک قیمت های میانی مثل ۱۰۱ - ۱۰۲ - ۱۰۳ - ۱۰۴ با حجم خوبی معامله شده باشه و در آخر در ۱۰۵ بسته شده باشه. وقتی روی تک تک قیمت ها معامله صورت می گیره یعنی اینکه فروشنده های مختلف و مصری داشتیم ولی خریدار قوی تر بوده و قدم به قدم فروشنده ها رو عقب زده. اما وقتی مثلا با یک رنج مثبت قیمت از ۱۰۲ تا ۱۰۵ می ره در این وضعیت فروشنده های احتمالی فرصت نداشتند تا وارد فروش شوند و بنابراین بطور بالقوه برای روزهای بعدی ممکنه فروشنده باشند. این فروشنده ها منتظر می مونند و با اولین سستی روند می تونند فشار فروش رو بیشتر کنند (مثلا به معاملات سال گذشته شبندر بین قیمت های ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ توجه کنید). وقتی در طول معاملات چنین رفتاری در معاملات می بینید با خیال راحت تری می تونید وارد معامله شوید.

یک نوع کندل خیلی مهم که معمولا مورد توجه همه تریدرها هست کندل های پوشا یا انگالفینگ است. وقتی کندل قبلی به رنگ سیاه است و کندل ما پایین تر از کمترین قیمت کندل قبلی شروع می شه و بالاتر از بیشترین قیمت کندل قبلی بسته می شه در این حالت کندل امروز ما توانسته بدنه کندل نزولی قبلی رو بپوشانه و اصطلاح انگالفینگ رخ داده. این در رفتار معامله گران به این معنیست که فروشنده هایی که دیروز قوی تر بودند امروز مغلوب قدرت خریدارن شدند. اگر چنین کندلی با یک یا دو کندل صعود بعدی همراه باشه می تونیم به ادامه روند صعودی و یا حداقل پایان روند نزولی امیدوار باشیم. بعلاوه گاهی انگالفینگ با یک کندل انجام نمی شه و طی دو یا سه کندل یک کندل نزولی قبلی پوشش داده می شه که در این حالت هم احتمال تغییر روند وجود داره ولی با در جه اعتبار کمتر. این نوع کندل ها فقط در ابتدای روند اهمیت ندارند بلکه در طول روند مخصوصا در نوسانات غالبا دیده می شه و اگر در میانه روند قصد ورود به بازار رو داریم خوبه به چنین کندل هایی توجه کنیم.

همه بحث های فوق اگر در تایم معاملاتی هفتگی رخ بده اعتبار بسیار بیشتری داره و دقت بیشتری می طلبه.

تمرین:
دوستان لطفا نکته هایی که در این بحث بوده را در چارت پیدا کرده و تحلیل کنند.